Scoop EXTRA
Aandacht voor de niet te missen film annex theatervoorstelling Porte Bagage, tot eind december te zien in het hele land, zie: portebagage.nl/nl/tickets
Film & Theater
Met dementerende vader terug naar Marokko
‘Haal dat ding weg. Straks raak ik de weg kwijt.’ De familie Idrissi is in hun oude bestelbus onderweg naar Marokko. Vader Musa rijdt ‘de eerste duizend kilometer’ en wil niet dat zijn oudste zoon een moderne routeplanner aanzet. Uit zijn hoofd somt hij moeiteloos de grote plaatsen in België, Frankrijk en Spanje op, voordat ze bij de boot naar Marokko zullen arriveren. Opmerkelijk, denk je dan welhaast ongemerkt als kijker, want bij Musa is beginnende dementie vastgesteld.
Die ziekte is ook de reden dat hij voor een laatste keer wil terugkeren naar Marokko, ‘mijn echte thuis’. Niet alle familieleden zijn even enthousiast over dat plan, maar oudste dochter en mantelzorger Noor weet iedereen te overtuigen. Zij neemt, zoals zij eigenlijk voor alles in de familie verantwoordelijk is, de logistiek van deze reis voor haar rekening. Sinds de dood van hun moeder zijn ze niet meer gezamenlijk naar Marokko geweest. Ze hoopt dat het ‘gezellig’ wordt.
Porte bagage is de eerste speelfilm van het onafhankelijke productiehuis Zouka, opgericht door broer en zus Abdelkarim en Asma El-Fassi, dat eerder de documentaires Mijn vader de expat en Toen ma naar Mars vertrok uitbracht. Er is bewust gekozen voor een zogeheten cross-over distributie. Voorafgaand aan de film treedt cabaretier Nabil Aoulad Ayad live op met een persoonlijke, ontroerende en ook zeer geestige conference over zijn familie. ‘Ik ben een emotioneel eter,’ grapt hij onder meer. ‘Als ik een taart zie, word ik emotioneel.’
Het ijzersterke aan Porte bagage is dat de film, vanuit het perspectief van een Marokkaans gezin, universele vragen stelt die geen kijker onberoerd zal laten. Wat betekent familie voor jou? Hoe verhoudt die betekenis zich tot jouw persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid, helemaal als iemand uit die familie onomkeerbaar ziek wordt en verzorgd zal moeten worden? Deze levensvragen worden “beantwoord” op een tragikomische manier die mij ook zo raakte in de Thaise filmhit How to make millions before grandma dies.
De makers hopen dat Porte bagage de aanzet geeft om binnen migrantengemeenschappen, waar het aantal mensen met dementie snel stijgt, het gesprek hierover aan te gaan. Maar goed mogelijk dat de film tot veel meer discussie aanzet. De film kun je ook zien als een ode aan de onafhankelijkheid. Zes jaar hebben de makers gedaan over hun film, zonder enige artistieke concessies te doen. Musa lijkt aanvankelijk een heel traditionele Marokkaanse vader. Maar aan het eind van de film, als hij in Marokko blijft, geeft hij met name Noor tot driemaal toe een zeer geëmancipeerde boodschap mee: ‘leef je leven’. Hopelijk dat haar benoeming tot chef-kok bij een prestigieus Parijs restaurant een cliffhanger is voor Porte Bagage 2.
Naast tal van ontroerende scenes valt er ook veel te lachen. Hilarisch is de scene met een overheidsdienaar die de familie-bus niet ver over de Marokkaanse grens staande houdt voor een paspoortcontrole. In de film wordt sowieso fantastisch geacteerd. Als Musa (gespeeld door Mahjoub Benmoussa) en Noor (gespeeld door Ahlaam Teghadouini) al geen nominatie voor een Gouden Kalf krijgen, dan maar voor een Oscar. Als ik toch wat kritiek mag/moet geven: het jongste familielid dat meegaat maakt met een oude camera, waarmee vroeger de trips naar Marokko werden vastgelegd, als het ware een film in de film. Die rol had wat mij betreft meer uitgediept kunnen worden. Niettemin: moge deze prachtfilm vele prijzen krijgen.
Vittorio Busato (psycholoog, auteur en journalist)